Airbrushen

Een relatief nieuw stuk gereedschap in de modelspoorbouw is de airbrush, met de airbrush zijn vaak nog strakkere en mooiere resultaten te behalen dan dat de zelfde werkzaamheden met de kwast uitgevoerd zouden worden. Nu zullen er ongetwijfeld een aantal mensen zijn die vol met vragen zitten over dit mooie stukje techniek. Voor die mensen hebben we nu een mooi stukje waar in -hopelijk- alle vraagtekens worden behandeld.

Wat is een airbrush?

Ja, wat is een airbrush nu eigenlijk? Een airbrush is een kleine verfspuit, net zoals ze bij de autospuiterij hebben, maar dan veel kleiner en verfijnder. De airbrush wordt in veel verschillende vakgebieden ingezet, maar werd pas echt bekend door de 'special paint' kunstwerken en reclames op verschillende voertuigen.

Fout bij het aanmaken van de miniatuurafbeelding: convert: no decode delegate for this image format `' @ error/constitute.c/ReadImage/564.
convert: no images defined `/tmp/transform_ae358c82fb83-1.jpg' @ error/convert.c/ConvertImageCommand/3235.

Harder en Steenbeck Evolution 2-1, een dual action airbrush. Foto: R. Keijser

Hoe werkt een airbrush eigenlijk?

De basis van elke airbrush is het zelfde, door middel van een hoge/snelle luchtstroom wordt de verf aangezogen en zo met de stroom mee op het model gespoten. Door de hoge/snelle luchtstroom ontstaat er een onderdruk welke de verf mee zuigt. Om de verdere werking uit te leggen splits ik het onderwerp even op in de twee categorieën die er zijn, namelijk "single action" en "dual action".

Single action
Bij een single action airbrush kunt u maar een functie 'bedienen'. Het is bij deze airbrushes alleen mogelijk om de naald uitslag te regelen. Door de trekker naar achter te halen, gaat de naald ook mee naar achter. Hier door wordt de opening in de punt (nozzle) groter waar door er meer verf uit de spuit komt. De luchtstroom kun je echter niet regelen, deze is constant.

Dual action
Bij een Dual action airbrush kunt u twee functies 'bedienen', net als bij de single action spuit is de naald uitslag te regelen maar bij deze spuit is ook de luchtstroom te regelen. Door de trekker in te drukken duwt u een palletje in uw luchtventiel naar beneden waar door er daar een opening ontstaat. En hoe verder u hem indrukt hoe groter de door gang en des te meer lucht kan er door heen stromen.

Tip
Als u nieuw bent in de wereld van het airbrushen is het aan te raden om eerst eens een beetje water in de verfhouder te doen en te kijken wat welke functies precies doen. Pak er bijvoorbeeld een A4 bij en kijk wat voor effect het daar op heeft.

Lucht

Zonder samengeperste lucht zal een airbrush niks doen. Er zijn in de loop van de tijd veel manieren bedacht om u zelf van goedkope lucht te voor zien, autobanden, gasflessen maar ook in de handel te koop zijnde flessen met drijfgas. Dit werkt natuurlijk allemaal wel, maar de mooiste manier om een mooie constante luchtstroom te verkrijgen is toch wel door middel van een compressor. De compressor heeft duidelijk mijn voorkeur, waarom? Hierom: eenmalige aanschaf kosten, altijd klaar voor gebruik, druk stelt u een keer in en klaar en u heeft een constante luchtstroom. Het maakt verder niet gek veel uit of u nu een compressor bij de bouwmarkt koopt of een speciaal voor airbrush doeleinden. Wat vaak het verschil tussen deze twee is, is dat de airbrush compressor eentje is die een zeer geringe geluid opbrengst heeft, ongeveer net zo veel(weinig?) als een koelkast.

Tip
Voor airbrush doeleinde is een druk van rond de 1 a 2 bar meer dan voldoende.

Spuiten

Het werken met een airbrush vergt ook enig kennis over wat wel en wat vooral niet te doen. Wat u vooral niet moet willen is in een keer een dekkende laag opbrengen. Dit kan tot verlies van detail lijden of druipers veroorzaken. Spuit liever meerdere dunnen laagjes achter elkaar onder het mom van 'beter te weinig dan te veel'. Hou de spuit ook niet te ver van het model af, dan heeft u kans op een sinaasappelhuidje op het model. Dit ontstaat door dat de verf al deels droog is als het op het model komt. Maar hou de spuit ook niet te dicht bij, die kan weer tot een te dikke verf laag lijden. Als u denkt uit geoefend te zijn met water kunt u altijd een oud model of stukje karton of iets dergelijks gebruiken om met verf op te oefenen.

Schoonmaken

Na gebruik van de airbrush is het erg belangrijk om deze goed schoon te maken, dit voor een langere levensduur. De onderdelen die in contact komen met de verf dienen natuurlijk extra goed gereinigd te worden. Als ik bijvoorbeeld verf van Gunze gebruikt heb dan spuit ik de airbrush eerst nog even door met water om de meeste verf er alvast uit te hebben. Dit door spuiten doe ik in een 'spray-out pot', deze vangt de afvalstoffen op. Het door spuiten van de airbrush is echter niet genoeg, de spuit dient voor een goed resultaat ook uit elkaar gehaald te worden en onderdeeltje voor onderdeeltje gereinigd te worden. Hier voor kunt u wattenstaafjes, cocktail prikkers en keukenpapier gebruiken maar ook in de handel te krijgen attributen. Als u over de mogelijkheid beschikt is het reinigen van de airbrush door middel van een ultrasoon reiniger ook geen overbodige luxe. Dit apparaat weet altijd nog wel ergens vuil vandaan te toveren terwijl u toch zeker dacht te zijn dat de airbrush schoon was.

Fout bij het aanmaken van de miniatuurafbeelding: convert: no decode delegate for this image format `' @ error/constitute.c/ReadImage/564.
convert: no images defined `/tmp/transform_4713409439e4-1.jpg' @ error/convert.c/ConvertImageCommand/3235.

Een Harder en Steenbeck Evolution 2-1 in onderdelen. Foto: R. Keijser

Airbrush uit elkaar en klaar voor de ultrasoon. Foto: R. Keijser

Ik dacht dat hij schoon was, maar de ultrasoon denkt er anders over. Foto: R. Keijser

Is het sneller dan een kwast?

Een model met de airbrush van verf voor zien is zeker niet sneller dan dit zelfde model met de kwast te schilderen. Met de kwast is het een kwestie van verf pakken, schudden en goed roeren. Vervolgens het model schilderen en als u klaar bent potje weer dicht doen en de kwast schoonmaken. Bij de aibrush bent u met het spuiten zelf niet lang bezig, maar het zijn juist de voorbereidingen die veel tijd kosten. Zo moet de verf klaar gemaakt worden, of wel verdunnen. Het meeste werk zit hem in het geen er moet gebeuren na het spuiten, juist, het schoonmaken van de spuit. In het schoonmaken van de spuit gaat de nodige tijd zitten. Hier kom ik later nog op terug.

Maar waarom dan de airbrush gebruiken? Met de airbrush kunt u heel dunnen laagjes op zetten waardoor de details nog beter behouden blijven. Ook is het resultaat zeer strak aangezien de kans op kwaststreken die in de verf zichtbaar zijn nul is. Maar de airbrush is niet alleen voor het geheel overspuiten van modellen te gebruiken. Ook is deze goed te gebruiken voor effecten zoals het verouderen van modellen, er zijn zelfs mensen die beweren dat het makkelijker is om een model geheel over te spuiten dan een model mooi te weatheren met de airbrush.

Verf soorten

In de vakhandel zijn er veel merken verf te krijgen, Tamiya, Revell, Humbrol, Gunze, en ga zo maar door. Enkele van deze merken hebben een speciale lijn verf die geschikt is voor de airbrush. Persoonlijk ben ik een voorstander van acryl verf, verf op waterbasis. Dit is minder schadelijk voor uw zelf en het milieu. Maar iedereen is natuurlijk vrij in de keuze welke verf te gebruiken aangezien de meeste verf wel te verwerken is met de airbrush, mits voldoende verdund natuurlijk.

Fout bij het aanmaken van de miniatuurafbeelding: convert: no decode delegate for this image format `' @ error/constitute.c/ReadImage/564.
convert: no images defined `/tmp/transform_ff46da8b1b28-1.jpg' @ error/convert.c/ConvertImageCommand/3235.

Enkele vefjes uit de verf opslag van de auteur. Foto: R. Keijser

Persoonlijke bescherming

Bij het airbrushen is het wel verstandig om rekening te houden met de persoonlijke bescherming en dan met name de ademlucht. Het is verstandig om alleen op goed geventileerde ruimte te airbrushen, dus waar er een raam of iets dergelijks open kan. Als het weer het toe staat is het aan te raden om buiten in de tuin te spuiten of als er geen tuin beschikbaar is het balkon. Zo voorkomt u dat de dampen in huis blijven hangen.

Als u veel gaat spuiten is het zelfs het overwegen waard om een spuitcabine te kopen dan wel te bouwen. Deze zijn heel makkelijk zelf te bouwen uit bijvoorbeeld een oude wasemkap of PC ventilatoren. Verder kan het ook verstandig zijn om te investeren in een ademlucht bescherm masker, zeker als u veel met verdunners als wasbenzine, terpentine of thinner aan het werk gaat.

Enthousiast geworden?
Bent u naar aanleiding van dit artikel enthousiast geworden over de airbrush? Dan raad ik u aan om uw verder te laten informeren bij dé airbrush zaak in Nederland op dit gebied, namelijk airbrush-services-almere. De service is er goed, en ze hebben veel verstand van het geen ze verkopen.