Help:Referenties en voetnoten

Sjabloon:Zijbalk menu richtlijnen

Lees ook het artikel Modelspoorwijzer:Bronvermelding

Deze pagina behandelt systemen voor genummerde voetnoten (of: eindnoten).

Algemeen

Genummerde voetnoten kunnen o.a. gebruikt worden voor referenties, dat zijn verwijzingen naar materiaal buiten de Modelspoorwijzer Wiki dat een in de Modelspoorwijzer Wiki opgenomen bewering bevestigt. Dit is hetzelfde als bronvermelding. Het gebruik van referenties helpt bij het beter onderbouwen van artikelen. Het is een belangrijke kwaliteitsborging van artikelen en helpt het zoeken naar bronnen te vereenvoudigen.

Merk de volgende verschillen op:

• Niet elke referentie heeft noodzakelijkerwijs de vorm van een genummerde voetnoot:
  • Referenties kunnen gerealiseerd worden met externe links of andere verwijzingen rechtstreeks in de tekst van het artikel (zonder te verwijzen naar een lijst van referenties onderaan het Modelspoorwijzer-artikel); het is echter niet de bedoeling in de tekst van een wiki-artikel externe links te plaatsen. Externe links horen onderaan.
  • Bronvermelding in Harvardstijl is een referentietechniek die niet met apart staande noten werkt maar met referenties tussen haakjes in de tekst zelf.
  • Artikelen in de Modelspoorwijzer Wiki kunnen ook een lijst met algemene referenties bevatten, zonder dat elk van deze referenties op een specifieke plaats in de tekst van het Modelspoorwijzer-artikel aangehaald wordt.
• Niet elke voetnoot is ook een referentie:
  • Voetnoten kunnen ook gebruikt worden voor opmerkingen die niet naar externe bronnen verwijzen, denk daarbij aan een opmerking die de lijn van het betoog onderbreekt;
  • Soms wordt extern materiaal eerder vermeld als illustratie (bijvoorbeeld een muziekfragment), of als bijkomende informatie zonder dat dit extern materiaal als eigenlijke bron voor een bewering in de Modelspoorwijzer Wiki gebruikt wordt.

Hieronder worden volgende basistechnieken voor het realiseren van genummerde voetnoten uitgelegd:

1. Automatisch genummerde voetnoten met het systeem Cite.php, geniet de voorkeur voor standaard genummerde voetnoten.
2. Semi-automatische systemen met sjablonen, deze systemen worden hier nog uitgelegd omdat deze nog voorkomen in sommige artikels.

Aanbevolen methode

De aanbevolen methode voor het invoegen van referenties/voetnoten gebruikt een functionaliteit die ingebouwd is in de MediaWiki-software versie 1.6. Deze functionaliteit is ingevoerd in februari 2006.

Hoe de software werkt wordt hier toegelicht: mw:Extension:Cite/Cite.php (in het Engels, met links naar andere talen). Hier volgt een korte toelichting in het Nederlands:

Toevoegen van softwarematige referenties/voetnoten

De referenties of voetnoten zet je in de lopende tekst tussen <ref>...</ref>-tags.

Tekst<ref>gevolgd door referentie</ref>.

Onderaan, onder het kopje 'referenties', zet je éénmaal de tag {{References}}.

Het nummeren van de referenties/voetnoten is zorgenvrij: de software doet het voor je.

Voorbeeld, met de te gebruiken code in rood:

Volgens wetenschappers is de zon nogal groot.<ref>E. Miller, The Sun, (New York: Academic Press, 2005), 23-5.</ref>
Maar de maan is niet zo groot.<ref>R. Smith, "Size of the Moon", Scientific American, 46 (April 1978): 44-6.</ref>

Noot: Op een aantal artikelen is <references /> in plaats van {{References}} gebruikt.

Referenties

Het volgende wordt altijd na de laatste tekst en afhankelijk van de hoeveelheid bronnen voor of na de Externe links in een artikel gezet:

{{References}}
of...
{{Appendix}}

Wanneer er standaard

{{Appendix}}

wordt geschreven, verschijnt er automatisch een kopje in de Inhoud, bovenaan het artikel.

Meerdere verwijzingen naar dezelfde voetnoot

Zoek een naam voor de voetnoot waar je meerdere malen naar wil verwijzen, bijvoorbeeld: sympathieke naam.

Voeg die naam toe in de eerste <ref>-tag, als volgt:

<ref name="sympathieke naam">dit is de tekst die in de tweede voetnoot onderaan zal komen</ref>

Of, zonder "nowiki"-tags.<ref name="sympathieke naam">dit is de tekst die in de tweede voetnoot onderaan zal komen</ref>

Voor de volgende verwijzingen naar dezelfde voetnoot (in dit voorbeeld voetnoot 1), schrijf je

<ref name="sympathieke naam" />

Zonder "nowiki"-tags.<ref name="sympathieke naam" />

Indien je nog niet weet welke van die verwijzingen eerst zal komen, kan je ook steeds de volledige voetnoottekst herhalen: <ref name="sympathieke naam">dit is de tekst die in de tweede voetnoot onderaan zal komen</ref>.<ref name="sympathieke naam">dit is de tekst die in de tweede voetnoot onderaan zal komen</ref>

Noten

<references />

Bronnen, (voet)noten en referenties?

De benaming van referenties, bronnen en (voet)noten is vaak onduidelijk. Wat is een referentie? Wat is een bron? Wat is een voetnoot? Vooral het verschil tussen de eerste twee is lastig te bepalen en hoewel voetnoten verschillen van bronnen, worden ze vaak verward. Een oplossing is om de drie bij voorbaat al te combineren onder het kopje "Bronnen, noten en/of referenties".

Hiervoor kan het Sjabloon:Appendix worden gebruikt. Naast dat dit sjabloon zorgt voor een koppeling met de inhoudsopgave, zorgt het ook voor een duidelijke afbakening met het artikel zelf. Tevens heeft het nog een ander voordeel (zie volgende sectie).

Wanneer men een grote lijst aan referenties heeft, die het artikel ontsieren, kan men overwegen om gebruik te maken van het sjabloon {{references||2}}, dat de referenties mooi in kolommen indeelt.

Combinatie genummerde referenties en algemene referenties

Het kan voorkomen dat een artikel in zijn geheel een vermelding moet krijgen van een bepaalde bron/referentie, dus zonder dat een bron/referentie voor een bepaalde zin of alinea geldt. Zet deze vermelding altijd in dezelfde sectie als de vermelding van genummerde referenties. Het is logisch, om ze boven de genummerde referenties te zetten en ze te scheiden met een horizontale streep (----).

Voorbeeld met {{appendix}}:

{{appendix|2=
* Algemene bron X
* Algemene bron Y
----
{{references}}
}}

Verouderde methode: referenties/voetnoten weergeven met sjablonen

Ook kunnen referenties/voetnoten met behulp van sjablonen worden weergegeven, maar dit systeem wordt als verouderd beschouwd.

Dit onderdeel van deze helppagina behandelt verschillende voetnootsystemen met behulp van sjablonen die kunnen gebruikt worden op de Nederlandstalige Wikipedia.

De nadruk wordt gelegd op het systeem met automatische nummering. Het oudste sjablonen-systeem (met manuele nummering), dat reeds vroeger in de Nederlandstalige wikipedia geïntroduceerd werd, zal waarschijnlijk op termijn verdwijnen.

Het blijft mogelijk volledig manueel te werken, d.i. zonder gebruik van sjablonen, maar ook dit wordt afgeraden: je maakt het er de mensen die na jou aan de tekst werken moeilijker mee, want dit volledig manuele systeem houdt een boel hernummer-werk in als men achteraf ergens een voetnoot wil tussenvoegen.

Voetnotensjablonen met handmatige nummering

Zie sjabloon:fn en sjabloon:fnb.

Het gebruik van dit voetnootsysteem wordt (in het Engels) uitgelegd op wikipedia:footnote2.

Kort samengevat:

• Verwijzing in de tekst gebeurt door {{fn|'''/voetnootnummer/'''}}.
• Verwijzing onderaan gebeurt door {{fnb|'''/voetnootnummer/'''}}.

Een voorbeeld (uit het artikel Jupiter (god)):

Jupiter, ook wel geschreven als Iuppiter of Iupiter¹ (Nederlands verouderd: Jupijn of Jovijn) is in de Romeinse mythologie de oppergod, en god van de hemel en het onweer. Hij is de zoon van Rhea en Cronus, en de jongste broer van Ceres, Vesta,² Pluto, Neptunus en Iuno. Iupiter trouwde met Iuno, maar hij had talloze minnaressen. Zijn Griekse tegenhanger is Zeus. Zijn Etruskische tegenhanger is Tinia.

...

Voetnoten

Of: Gebruiker:Evil berry/Voetnoten Voordelen

De voordelen van dit systeem zijn:

1. het is makkelijk om meerdere keren in de tekst naar eenzelfde voetnoot te linken;
2. het is mogelijk om naast nummers ook tekens (bv. *) of letters (bv. a) te gebruiken;
3. door de opbouw van de voetnoot is er voor de interwiki die je terugvoert naar de tekst geen extra teken, daar het gekozen teken dient als interwiki.

Voetnotensjablonen met automatische nummering

Het in dit hoofdstuk uitgelegde systeem stemt overeen met en:wikipedia:footnote3.

Techniek voor het aanbrengen van deze voetnoten

• In de tekst brengt men een voetnoot aan door {{ref|NaamVanVoetnoot}} te tikken, men krijgt dan iets zoals aan het laatste woord van deze zin hangt.^[1]

• Onderaan in een sectie ;Noten of ==Noten== of ==Voetnoten== of dergelijke tikt men het hashteken (#) onmiddellijk gevolgd door {{noot|NaamVanVoetnoot}}. Dan krijgt men wat men hieronder op de overeenstemmende regel van de voetnotensectie kan zien (in dit eerste voorbeeld gevolgd door de voetnoottekst over de pipe).

Het hashteken (#) zorgt ervoor dat de voetnoten in de lijst onderaan allemaal genummerd zijn. De voetnoten in de tekst zelf krijgen een volgordenummer door het gebruikte "ref"-sjabloon.

Om de nummering onderaan goed te laten verlopen: elke voetnoot zonder lege lijn laten volgen op de vorige + voetnoten in dezelfde volgorde als in de tekst.

De naam voor elke voetnoot is volstrekt willekeurig (er uiteraard wel voor zorgen dat *exact* dezelfde naam gebruikt wordt voor de voetnoot in de tekst en de voetnoot onderaan die naar mekaar dienen te verwijzen). Uiteraard dient elk koppel tekstnoot/voetnoot een andere naam te krijgen dan alle andere tekstnoot/voetnoot-koppels op dezelfde pagina.^[2]

Dit systeem maakt het makkelijk om op een pagina waar al verschillende voetnoten op staan nog nieuwe tussen te voegen, zonder andere die erop volgen te moeten hernummeren: men dient alleen een nieuwe naam voor de bijkomende voetnoot te zoeken en deze met een "#" vooraan de lijn onderaan op de juiste plaats tussen te voegen.

Als je functionele namen kiest voor de voetnoten, dat zijn namen die het thema of onderwerp van de voetnoot aangeven (en niet, bijvoorbeeld, nummers), helpt dat ook om sneller terug te vinden als je in de tekst aan het werken bent en nog nieuwe noten wil toevoegen.^[3]

Voetnoten

1. ^  Ceci n'est pas une pipe.
2. ^  Meerdere tekstreferenties met hetzelfde nummer (d.i. om naar dezelfde voetnoot te verwijzen) worden slechts mogelijk met de uitgebreide versie van dit systeem (zie hieronder).
3. ^  Eigen nummers gemengd met automatisch gegenereerde nummers kunnen hier immers eerder verwarrend werken.

Voetnootsysteem dat toelaat hetzelfde referentienummer meermaals te gebruiken in de tekst

Het is bij het gebruik van voetnoten tevens mogelijk hetzelfde nummer meerdere malen te gebruiken. Dit door gebruik te maken van de sjablonen Sjabloon:Ref label en Sjabloon:Noot label:

Het systeem werkt grotendeels hetzelfde als de gewone automatische voetnoot, met als verschil dat in dit systeem ook het voetnootnummer en de 'id' van de noot (a t/m z) gespecificeerd moet worden. De syntaxis van deze labelvoetnoot is als volgt: {{ref label|<naamnoot>|<nummer>|<id>}}.

In de notensectie aan de onderkant van de pagina dient het volgende geplaatst te worden: {{noot label|<naamnoot>|<nummer>|<id>}}, waarin <naamnoot>, <nummer> en <id> natuurlijk overeen horen te komen met de noot in de tekst.

Als het labelsysteem in een artikel , is het gebruik van de normale voetnootnummering niet meer mogelijk, het nummer uit het labelsysteem wordt namelijk niet herkend in de automatische voetnootnummering (als bijvoorbeeld nummer 1 al gebruikt is in het labelsysteem en daarna de eerste automatische voetnoot wordt geplaatst, zal deze ook het nummer één krijgen). Het is daarom dan nodig alle voetnoten om te vormen tot labelvoetnoten. Noten die maar één keer gebruikt worden, moeten als <id> de invulling none krijgen. Dit zorgt ervoor dat het normale ^-teken wordt geplaatst in plaats van a, b, c etc.

Voorbeelden

Stuk tekst met een citaat.{{ref label|citaat|1|a}}

Stuk tekst met een citaat.^[1]

Nog een stuk tekst met een citaat uit dezelfde bron.{{ref label|citaat|1|b}}

Nog een stuk tekst met een citaat uit dezelfde bron.^[1]

Stuk tekst met citaat uit een ''andere'' bron.{{ref label|andercitaat|2|none}}

Stuk tekst met citaat uit een andere bron.^[2]

Nog een stuk tekst met een citaat uit dezelfde bron.{{ref label|citaat|1|c}}

Nog een stuk tekst met een citaat uit dezelfde bron.^[1]

In de sectie referenties ziet dit er zo uit:

1. ^a b c  Volledige bronvermelding.
2. ^{^}  Volledige bronvermelding.

Opmaak van bronnen

In geval er bronnen worden vermeld, kan er ook een standaardopmaak worden toegepast.

• Voor boeken: Citeer boek
• Voor online bronnen: Voetnoot web

Referentie gewenst

In het geval dat een referentie gewenst is, zoals bij discutabele feiten, kan men het sjabloon {{Feit}} gebruiken in de vorm van {{feit|OPMERKING}} of met datum ingevuld {{feit|OPMERKING|2024|11|23}}, om erop te wijzen dat hier een bewering staat die zou moeten worden gestaafd. Op de plaats van "OPMERKING" kan neergezet worden wat of waarom hiervoor een bron gewenst is, of laat dit anders weg. Daarachter volgt eventueel de datum in de vorm jjjj|mm|dd.

Zie ook

• Sjabloon:Appendix - sjabloon om o.a. bronnen, referenties en voetnoten in weer te geven